Геаграфія

Шумілінскі раён утвораны 17 ліпеня 1924 года як Сіроцінскі раён, 13 лістапада 1961 года перайменаваны ў Шумілінскі. Размешчаны ў цэнтральнай частцы Віцебскай вобласці, мяжуе з Полацкім, Гарадоцкім, Бешанковіцкім, Віцебскім і Ушацкім раёнамі. Тэрыторыя Шумілінскага раёна размешчана ў цэнтральнай частцы Віцебскай вобласці. Плошча раёна - 1,7 тысячы квадратных кіламетраў. Большая частка тэрыторыі знаходзіцца ў межах Полацкай нізіны. Сярэдняя вышыня 140-160 метраў. Карысныя выкапні: торф, цагляная гліна, жвір, будаўнічы пясок. 

Тэрыторыю раёна перасякаюць чыгунка Віцебск-Полацк, аўтамабільная дарога Віцебск-Шуміліна-Полацк з адгалінаваннямі на Лепель, Бешанковічы, гарадок. Адміністрацыйна-тэрытарыяльная структура раёна ўключае 8 сельскіх Саветаў (Добейский, Ковляковский, Ловжанский, Мишневичский, Мікалаеўскі, Обальскі, Светлагорскі, Сиротинский), 252 сельскіх населеных пункта і два гарадскіх пасёлка: Шуміліна – цэнтр нашага раёна і Обаль. Аддаленасць райцэнтра ад г. Віцебска-40 км, ад г. Мінска-242 км.

Прырода

Шуміліншчына-гэта густая сетка блакітных азёр, лясных масіваў з зялёных елак і соснаў, палёў, яраў і далін, прарэзаных звілістымі стужкамі Заходняй Дзвіны. 42 працэнты тэрыторыі, Шуміліншчыны, пераважна на паўночным захадзе і паўднёвым захадзе раёна, пакрыта лясамі, якія надаюць асаблівае хараство мясцоваму пейзажу. На тэрыторыі раёна працякае 78 рэк і ручаёў, сярод іх рака Заходняя Дзвіна з прытокамі Обаль (з Усысой і Чарноўкай) і Сечна. Маецца таксама 87 азёр. Найбольш буйныя: Будавесць, Дабееўскае, Ляскавічы, Мошна, на мяжы з Віцебскім раёнам возера Заронава. На тэрыторыі раёна размяшчаецца Азёрны заказнік рэспубліканскага значэння-возера хвоя на плошчы 71 га, вадазборная плошча 451 га.вада возера адрозніваецца чысцінёй і празрыстасцю (да 2,5 м), што спрыяе развіццю вышэйшай расліннасці. У возеры расце рэдкі для Беларусі від – «гідрыла мутоўчатая»  і ахоўны прадстаўнік воднай расліннасці "наяда малая", жыве шыракапалы рак, які адносіцца да відаў, уключаных у Чырвоную кнігу Рэспублікі Беларусь. На землях Бешанковіцкага лясгаса з мэтай захавання і аднаўлення тарфяніка, каштоўных водных аб'ектаў, звязаных з імі экалагічных сістэм, а таксама папуляцый відаў раслін, уключаных у Чырвоную кнігу Рэспублікі Беларусь створаны водна-балотны заказнік мясцовага значэння «Варануха». Агульная плошча водна-балотнага заказніка складае 987,0 гектара. У Шумілінскім раёне размешчана частка рэспубліканскага заказніка» Казьянскі " з унікальнымі ландшафтамі Беларускага Паазер'я з комплексамі рэдкіх і знікаючых відаў раслін і жывёл, занесеных у Чырвоную кнігу Рэспублікі Беларусь – 21 від раслін і 47 відаў жывёл.

Ёсць у Шумілінскага раёна своеасаблівае каменнае каралі з 9 ледавіковых валуноў. Упрыгожваннем яго па праве лічыцца «вялікі камень» блізу вёскі Горкі, яго даўжыня 11 метраў, вага больш за 800 тон, і гэта надземная 1/3 яго частка (даўжынёй 11 метраў, шырыня – 5,6 м, Вышыня над зямлёй – 2,8 м). Трэці па велічыні ў Рэспубліцы каменны помнік прыроды размяшчаецца таксама ў нас.

Па рацэ Обаль

Заморскія прыгажосці-гэта выдатна. Але самім замежнікам іх прыродная прылізанасць ўжо гідзіцца. І шукаюць яны куткі» непрычасанай", натуральнай прыроды. Каб і лес, і луг, і рака былі падобныя на саміх сябе, а не парк, газон і канал. Для замежных турыстаў у гэтым плане, безумоўна, уяўляе цікавасць вёска Завобаль-з яе «Обальскай рачной флатыліяй», арганізаванай былым мараком і фермерам Анатолем Бычковым. Анатоль справядліва лічыць, што для арганізацыі аграэкатурызму вялікіх грошай не трэба. Мы жывем у дзіўна прыгожым краі, трэба толькі любіць яго, ведаць яго гісторыю і распавядаць пра гэта гасцям. І для катамаранаў, на якіх турысты змогуць падарожнічаць па маляўнічай рацэ Обаль, не спатрэбілася капітальных укладанняў — яны зроблены саматужным спосабам. Але надзейныя і зручныя. Усё проста. Як сама прырода.

Вабіць Казьянская пушча

Самым вялікім скарбам нашай краіны з’яўляецца прырода. Некранутая прыгажосць лясоў, таямнічасць балот, блакіт азёр, маляўнічыя краявіды – ад ўсяго гэтага прыходзяць у захапленне замежныя турысты ды і беларусы-гараджане. Усе гэтыя скарбы сабраныя на шумілінскай зямлі ў Казьянскім ландшафтным заказніку.Запаведныя землі раскінуліся ў міжрэччы Обалі і Сосніцы на тэрыторыі Шумілінскага і Полацкага раёнаў на плошчы ў 26 тысяч га. На тэрыторыі заказніка расце 21 від рэдкіх раслін, занесеных у Чырвоную кнігу. У казьянскіх лясах можна сустрэць бурага мядзведзя, рысь, барсука. Са 175 відаў птушак, якія жывуць у заказніку, у Чырвонай кнізе – 44, ў тым ліку чорнаваллёвая гагара, скапа, вялікі і малы падворлікі, змеяед, беркут, арлан-белахвост, чорны бусел, вялікі бугай, белая курапатка і іншыя. Менавіта для аховы гэтай прыроднай разнастайнасці і быў створаны ў 1999 годзе заказнік.Добра ведаюць багацце мясцовых лясоў і балот ягаднікі: чарніцы, брусніцы, журавіны дзесяткамі тон выносяцца за сезон з лесу. А заўзятыя грыбнікі дакладна ведаюць, дзе можна нарэзаць лісічак ці апенькаў, набраць кош баравікоў. Схаваўшыся ў лясной пушчы, чакаюць рыбакоў азёры Мошна, Расалай, Красамай, Ценіца, Данец, Канаплянка, Бор. Багатыя дзічынай лясныя ўгоддзі прывабліваюць паляўнічых.А колькі тут гістарычных помнікаў! Каз’янскае замчышча, курганы і капішчы, якія засталіся тут з незапамятных часоў, на дзесяткі кіламетраў цягнуцца акопы з рэшткамі бліндажоў і ўмацаванняў – сляды Вялікай Айчыннай вайны.А некранутая, дзікая прыгажосць нашых мясцін – лепшая прынада для аматараў адпачынку на прыродзе.Але трэба адносіццся да прыродных скарбаў вельмі беражліва, па-гаспадарску, выхоўваючы такія ж адносіны сярод жыхароў і ў гасцей нашага раёна.